Er zijn verschillende fasen in het leven van de vrouw waarin grote hormonale veranderingen optreden. De hormonen die het meest schommelen zijn estradiol en progesteron. Hormonale veranderingen hebben ontelbaar veel effecten op fysieke, maar óók op mentale processen.
Als we de menstruatiecyclus even als voorbeeld nemen, dan zie je dat aan het begin van de cyclus, tijdens de folliculaire fase, het estradiol tot gemiddeld 8x meer stijgt dan ervoor. Vlak voor de eisprong piekt het estradiol en treedt er een subtiele verhoging van het testosterongehalte op. In deze specifieke fase voelen vrouwen zich vaker energiek, emotioneel veerkrachtig, ondernemend, zelfverzekerd, gefocust en zijn ze meer doelgericht. Ná de eisprong, in de luteale fase, neemt het estradiol heel snel af, stijgt het progesteron tot wel tachtig keer meer dan ervoor en zakken beiden hormonen uiteindelijk tot een dieptepunt vlak voor de menstruatie. Deze hormonale crash kan gepaard gaan met vermoeidheid, gevoelens van twijfel, somberheid, angst en het verlies van focus, aandacht en een goede nachtrust.
Ons brein zit vol met receptoren voor neurotransmitters en hormonen. Waarschijnlijk is het zo dat alle neurotransmitters reageren op een verandering van oestrogeen. Daarom zijn vrouwen zo gevoelig voor hormonale schommelingen. Het lijkt zelfs dat vrouwen met psychische klachten, die al een ontregeling hebben in hun neurotransmitters, nog gevoeliger zijn voor hormonale schommelingen.
Estradiol blijkt in de hersenen hetzelfde te doen als dopamine. Op het moment dat de oestrogeenspiegel daalt, geeft dat het gevoel van controle verlies omdat het invloed heeft op het geheugen, aandacht, stemming, relativeringsvermogen en besluitvaardigheid.
Progesteron staat bekend als het anti stress hormoon, omdat het de GABA-receptoren stimuleert en de HPA-as reguleert. Een daling van progesteron kan er dus toe leiden dat je minder stressbestendig wordt.
Kortom, emoties worden dus niet willekeurig gevormd, maar zijn diep verbonden met hormonale processen in ons lichaam. Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor de relatie tussen hormonen en mentaal welzijn, zowel in de samenleving als in de wetenschap. Dankzij een toename van wetenschappelijk onderzoek en kennisbundeling van de disciplines gynaecologie, psychiatrie en cardiologie krijgt hormonale gezondheid steeds meer een volwaardige plaats in de medische en psychologische zorg voor vrouwen.